In 2024 geeft evenals in 2023 ruim de helft van de werknemers (54%) aan de afgelopen twee jaar een opleiding of cursus te hebben gevolgd. Dat aandeel is gestegen ten opzichte van 2020 (49%). Deze stijging is terug te zien bij alle leeftijdsgroepen, opleidingstypes, contractvormen, bedrijfsgroottes en sectoren. In 2024 neemt 18% van de werknemers deel aan een opleiding van 6 maanden of langer (20% in 2020). Dat aandeel daalde de afgelopen 4 jaar relatief sterk bij havo-/mbo-/vwo-opgeleiden, bij werknemers met een tijdelijk contract en/of vast zonder vaste uren en in de landbouw.

In 2024 volgde bijna twee derde van de werknemers een opleiding of cursus primair om hun huidige functie beter te kunnen uitvoeren, terwijl 21% zich voorbereidde op toekomstige veranderingen in hun werk en 15% om hun kansen op werk in de toekomst te vergroten. Deze verhoudingen blijven redelijk stabiel over de tijd, sinds 2020.

Informeel leren, zoals leren van uitdagende taken of van collega’s, is in zowel 2020 als 2024 gemeten via de enquêtes die gebruikt zijn voor deze monitor. In beide metingen geven veel mensen aan te leren tijdens het werk. Bijna negen op de tien werknemers (87%) leren van mensen op het werk, zoals collega’s, leidinggevenden en klanten, en/of van taken die zij uitvoeren voor hun werk en ongeveer 40% leert daar veel van.

Uit de monitor blijkt dat werkenden leren en ontwikkelen belangrijk vinden. Zo vindt 91% van de werknemers leermogelijkheden op het werk belangrijk of zeer belangrijk en 86% is daar ook tevreden over, en deze percentages nemen licht toe. De meeste werknemers geven aan dat hun kennis en vaardigheden goed aansluiten op het werk dat ze doen (61%). Daarentegen is er vergeleken met 2020 een kleine toename in de groep die aangeeft te beschikken over te weinig kennis en vaardigheden (7% in 2024). De behoefte aan een opleiding of cursus is ongeveer gelijk en betrof 41% in 2024. Tijdens de COVID19-pandemie was de opleidingsbehoefte iets groter (43% in 2022).

Uit de monitor blijkt dat 50% van de werknemers makkelijk kan leren, 55% in hoge mate bevlogen is, 58% veel autonomie ervaart en 60% veel variatie in het werk heeft. Deze percentages zijn vrij stabiel gebleven over de afgelopen jaren. De betrokkenheid bij de organisatie is gedaald van 73% in 2020 naar 68% in 2024. Daarentegen neemt het aandeel werknemers dat steun ervaart van hun leidinggevende voor leren en ontwikkelen, toe van 77% in 2020 naar 80% in 2024.

Er zijn grote verschillen tussen groepen werkenden. Hieronder worden deze verschillen op hoofdlijnen toegelicht. In deel II van deze publicatie zijn de verschillen nader te bekijken in de interactieve figuren.

Opleidingsniveau, contractvorm en leeftijd

In de samenvattende figuren hieronder is te zien dat gedrag, urgentiegevoel en stimulerende factoren over het algemeen minder positief uitpakken voor werkenden met een met een basis- of vmbo-opleiding, werknemers met een uitzendcontract⁵ en, in mindere mate, voor 50-plussers. Zo heeft 62% van de hbo-/vwo-opgeleiden de afgelopen 2 jaar scholing gevolgd, tegenover 38% van de werknemers met een basis- of vmbo-opleiding, en leren werknemers met een basis- of vmbo-opleiding minder vaak op een informele manier.

Ook de verschillen tussen contractvormen zijn groot. Zo heeft 59% van de werknemers met een vast contract de afgelopen 2 jaar scholing gevolgd, tegenover 48% van de mensen met een uitzendcontract en 30% met een oproepcontract.

Werknemers met een basis- of vmbo-opleiding en uitzendkrachten volgen vaker dan de andere groepen een formele (diploma-gerichte) opleiding. Dat is deels te verklaren doordat het hier vaak om jongeren gaat die nog studeren of naar school gaan en voor wie het werk dus een bijbaan is.

Verder valt op dat, vergeleken met de overige groepen, vooral werknemers met een basis- of vmbo-opleiding en 55-plussers de urgentie om te leren beperkt voelen. Werknemers met een basis- of vmbo-opleiding worden ook minder gestimuleerd om zich te ontwikkelen. Dat geldt ook voor uitzendkrachten.

Zelfstandige ondernemers zonder personeel (zzp’ers)

Traditioneel gezien volgen zzp’ers minder vaak opleidingen en cursussen dan werknemers. Het leergedrag van zzp’ers is de afgelopen 5 jaar toegenomen waar het het volgen van scholing en leren van mensen betreft, maar afgenomen waar het gaat om leren van taken. Zzp’ers leren in hun werk ongeveer even vaak veel van hun taken als dat werknemers dat doen, maar iets minder vaak van mensen. Zzp’ers ervaren wel aanzienlijk vaker autonomie en variatie in het werk. Ook is 96% in 2024 zeer tevreden over de leermogelijkheden in het werk tegenover 86% onder werknemers.

Informeel leren omvat zowel het leren van taken als het leren van mensen op het werk. Men kan leren door bijvoorbeeld met collega’s te overleggen of samen te werken, nieuwe taken uit te voeren, of door feedback te krijgen van collega’s, leidinggevenden of klanten. Deze manier van leren is een belangrijke aanvulling op het gebied van skills-ontwikkeling.

In 2024 geeft 39% van de Nederlandse werknemers aan dat zij veel leren van de taken op het werk, terwijl 41% aangeeft veel te leren van mensen. De helft van de werknemers geeft aan dat zij het makkelijk vinden om nieuwe dingen te leren voor het werk.